Binnen de praktijk wordt oa. gewerkt met Acceptatie en commitment therapie (ACT). Eén van de nieuwste vormen van cognitieve gedragstherapie. Het is een prachtige, goed werkende en uitgebreid onderzochte behandelvorm. ACT is bewezen werkzaam bij onder andere chronische pijn, angst en fobieën, depressie, psychotische stoornissen, obsessieve-compulsieve stoornissen, eetstoornissen, arbeidsgerelateerde problemen, levensfaseproblematiek/ouderen, epilepsie, en diabetes.
Je problemen oplossen?!
Vermijding is één van onze strategieën om problemen op te lossen, en vaak werkt dit ook uitstekend. Een hond vermijden om te voorkomen dat hij je bijt, is een zinvolle strategie. Je kunt niet meer gebeten worden.
Maar als je ook de angst zelf wil vermijden, dan zul je ook niet meer willen denken aan honden of er niet aan herinnerd willen worden. Dat is experiëntiële vermijding: het proberen te vermijden of controleren van gedachten, gevoelens, lichamelijke gewaarwordingen en herinneringen – en de situaties die deze gebeurtenissen oproepen. Maar het probleem is dat deze strategie niet werkt om controle te krijgen over deze innerlijke ervaringen.
Voorbeelden van vermijding
Het leven van mensen met psychische problemen zit vol voorbeelden van experiëntiële vermijding en niet-acceptatie. Dit kan allerlei vormen aannemen, maar heeft altijd dezelfde functie: niet willen ervaren van nare gevoelens.
Cliënten met een posttraumatische stressstoornis bijvoorbeeld, vermijden vaak lichamelijke gewaarwordingen en alles wat hen aan het trauma doet denken: herinneren en de gevolgen van die gebeurtenissen (flashbacks, dissociatie, gevoelloosheid en spanning).
Ook mensen met paniekstoornissen verzetten zich tegen hun eigen symptomen van lichamelijke ‘arousal’, bijvoorbeeld een verhoogde hartslag of transpireren, alsof deze gevaarlijk of bedreigend zijn en niet gevoeld mogen worden. Zulke mensen zijn letterlijk bang voor hun eigen angst.
Soorten vermijding
Je kunt vermijding onderverdelen in drie categorieën:
- Cognitieve vermijding
Pogingen om niet te denken aan onrustig makende gebeurtenissen. Je richt je aandacht niet op een bepaald aspect van je persoonlijkheid of op een gebeurtenis die je verwarrend vindt.
- Emotionele vermijding
Pogingen om pijnlijke emoties te blokkeren. Vaak wanneer mensen pijnlijke emotionele ervaringen hebben, verdoven ze zich om de gevoelens van pijn te minimaliseren. Dit kun je bijvoorbeeld doen door gevoelens als woede en verdriet te bagatelliseren.
- Gedragsmatige vermijding
Mensen gedragen zich vaak zo dat ze situaties vermijden die psychische pijn uitlokken. Neem bijvoorbeeld een vrouw die bang is om te falen. Zij zou kunnen vermijden om een baan te nemen die goed bij haar capaciteiten past. Door de uitdagende situaties te vermijden, vermijdt zij de pijn en angst die opgeroepen worden door die situaties.
Acceptatie en commitment
Zorgen en angsten over sociale waardering of over problemen van alledag zijn normaal, zolang we toestaan dat ze er zijn en tegelijkertijd doorgaan met wat er in ons leven moet gebeuren. Er ontstaan pas problemen wanneer we negatieve gevoelens waarmee de zorgen gepaard gaan, niet accepteren en zelfs actief uit de weg gaan.
Er zijn verschillende therapeutische benaderingen die zich richten op vermijding. De bekendste daarvan is de Acceptatie en Commitment Therapie (ACT). ACT is een relatief nieuwe vorm van cognitieve gedragstherapie, waarbij je leert om te stoppen met het vechten tegen emoties, gedachten, herinneringen en impulsen waar niet van te winnen valt, en je tijd en energie te investeert in zaken die werkelijk van belang zijn en die je kunt beïnvloeden, zoals je eigen gedrag.
Je leert dat het oké is om ongewenste gedachten en gevoelens te hebben, en ze te beschouwen als ervaringen die nu eenmaal ervaren willen worden. Daarnaast wordt er een sterk accent gelegd op het identificeren van belangrijke waarden en doelen in je leven en het ondernemen van doelgerichte actie. ACT gaat dus over acceptatie èn verandering. Uiteindelijk is de filosofie achter ACT er één waar ieder mens wel iets mee kan:
‘Accepteer kalm datgene wat je niet kunt veranderen,
vind de moed om datgene te veranderen wat je wel kunt veranderen,
en ontwikkel de wijsheid om het verschil te zien’
De ‘acceptatie’ in de Acceptatie en Commitment Therapie berust op het uitgangspunt dat je je pijn met je pogingen ervan af te komen alleen maar groter, overheersender en traumatischer maakt. Het alternatief is dat je je pijn accepteert.
Het leven bestaat uit mooie en moeilijke ervaringen, ook lijden en pijn hoort bij het leven. Hier tegen vechten vergroot de pijn, accepteren dat het bij het leven hoort en ermee leren omgaan zorgt voor een waardevol leven, je kunt gaan leven in plaats van overleven.
